Với hiện trạng yến sào giả, yến độn, yến kém chất lượng được các gian thương pha trộn, để nhằm đánh lừa hòng trục lợi từ khách hàng khá nhiều như hiện nay, thì một người tiêu dùng thông thái bắt buộc cần phải nắm được những cách phân biệt yến thật giả. Nào cùng Đức Sanh, đi tìm hiểu yến sào giả làm từ gì? và những kinh nghiệm để phân biệt yến thật giả từ chính chủ nhà yến ngay bây giờ nhé !
1. Yến giả làm bằng gì ?
Yến sào vốn dĩ là một trong những thực phẩm có giá trị đắt đỏ nhất, hiện nay một kilogam yến thô đã có mức giá từ vài chục triệu đến cả trăm triệu đồng (tùy vào từng loại thường hay thượng hạng). Lợi dụng đặc điểm có giá trị về kinh tế cao, chính vì lẽ đó nên hiện nay yến sào được làm giả rất tinh vi, với những thủ đoạn như sau:

1.1. Tổ yến giả làm từ rong biển
Rong biển chính là loại nguyên liệu để làm tổ yến giả phổ biến nhiều nhất trên thị trường hiện nay. Đa phần loại yến được làm giả làm từ rong biển, khi nếm thử chúng đều có vị mặn của rong biển chứ không hề có mùi vị đặc trưng của yến sào.
Ngoài ra, vẫn còn cách phân biệt yến thật và giả từ rong biển đó là khi cầm lên sẽ rất chắc tay và có độ mềm mịn. Bên cạnh đó thì sau khi chưng sợi yến của nó cũng sẽ nở rất to và thô.
1.2. Yến sào giả làm từ Agar
Một nguyên liệu khác để làm yến giả có mức độ phổ biến tiếp theo đó là Agar (bột rau câu), một loại chất giống như thạch, được làm từ tảo đỏ. Cách phân biệt tổ yến thật giả từ Agar đó là sau khi chế biến sợi yến nở ra rất đẹp mắt, thế nhưng nếu như bạn để qua đêm thì các sợi yến sẽ bị hòa tan và chén yến sẽ bị đục chứ không còn trong như lúc ban đầu.
1.3. Yến giả làm từ Gelatin bì heo
Những tổ yến được làm giả bằng Gelatin rất khó phát hiện, nếu như bạn không tinh ý thì rất có thể sẽ bị nhẫm lẫn với yến thật. Cách phân biệt yến thật và yến giả từ Gelatin bì heo là sau khi chưng cách thủy mặc dù sợi yến vẫn nở ra, thế nhưng khi bạn quan sát kỹ sẽ thấy chúng rất chai sần và không có độ mịn màng.
Ngoài ra một điểm cần lưu ý nữa đó là thời gian chưng của yến thật chỉ thường mất khoảng 30 phút, còn nếu như người bán hàng tư vấn cho bạn về thời gian chế biến lên đến 3 – 4 tiếng đồng hồ, thì chắc hẳn đây là loại yến giả được làm từ Gelatin bì heo.
1.4. Yến giả làm từ tinh bột và chất phụ gia
Với dạng yến giả này thường được cấu tạo bằng Agar có chưa tinh bột, lòng trắng trứng và sụn cước cá. Thậm chí, có những người còn sử dụng keo Agenat trộn lẫn với tinh bột củ sẵn để làm giả yến.
Những loại yến giả này mặc dầu tuy ăn sẽ cảm thấy giòn, nhưng cách phân biệt yến sào thật và giả ở những loại yến này thì chúng ta chỉ cần ngâm chúng vào trong nước, thì chỉ trong một thời gian ngắn (5-10 phút) tổ yến giả sẽ nở ra và khi ta dùng tay để bóp thì chúng sẽ bị nhão ra. Còn yến thật đòi hỏi phải cần thời gian ngâm nở lâu hơn và hoàn toàn không bị nhão trong quá trình ngâm, cũng như khi bị bóp.
1.5. Tổ yến nhà giả yến đảo tự nhiên
Vì yến đảo có giá trị cao hơn yến nhà nhiều, nên đã có không ít thương hiệu gắn mác yến sào nhà thành yến đảo tự nhiên để quảng cáo và bán với giá cao hơn. Do đó mà đã có không ít người bị lừa với chiêu trò này, để chọn mua yến đảo thật các bạn nhớ lưu ý đến mùi tanh đặc trưng của yến đảo tự nhiên và khi sơ chế cũng sẽ khó làm sạch hơn là so với yến nhà.
1.6. Yến huyết giả từ yến trắng (bạch yến)
Vì yến huyết là loại yến hiếm nhất, có giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao nhất trong tất cả các loại yến sào. Giá yến huyết rất cao khoảng 30 triệu đồng/lạng, thế nhưng trên thị trường hiện nay giá nào cũng có (từ vài triệu cho đến hàng trục triệu), tuy nhiên giới chuyên môn lại cho rằng đa số đều là yến huyết giả. Để làm giả yến huyết, thông thường sẽ có 3 cách phổ biến như sau:
- Cách 1 là dùng phẩm màu để nhuộm yến trắng và tạo ra tổ yến huyết giả.
- Cách 2 là tạo cho không khí trong nhà yến bị nhiễm NH3 (Amonia hay còn gọi là A-mô-ni-ắc).
- Cách 3 là lấy yến trắng thường ủ trong hầm phân hữu cơ (trong phân chim yến có NH3), trong thời gian khoảng 3 tháng để tạo ra huyết yến giả.
Để phân biệt được yến giả yến thật, yến huyết chất lượng các bạn có thể tham khảo tại bài viết:
➜ Yến Huyết Là Gì? Vì Sao Huyết Yến Lại Có Giá Đắt Đỏ
1.7. Yến bị tẩy trắng bằng hóa chất
Việc sử dụng yến bẩn, sau đó dùng thuốc tẩy trắng để hòng đánh lừa người dùng cũng được khá nhiều người lựa chọn. Do đó mà những tổ yến được tẩy trắng thường sẽ được quét lên 1 lớp lòng trắng trứng, để tạo mùi giống như yến thật.
Cách phân biệt yến giả yến tẩy trắng ở đây, đó là bạn cần xác định xem tổ yến đó có mùi thanh tự nhiên hay không. Bởi vì việc sử dụng thuốc tẩy trắng sẽ làm cho tổ yến mất đi mùi tanh đặc trưng, mà sẽ có mùi hôi nồng khó chịu của hóa chất, mùi hơi hăn hắc, mùi khét hoặc mùi tanh của cá, mực,… Vì thế nên trước khi quyết định mua yến sào các bạn nhớ lưu ý điểm này nhé !
2. Yến độn được làm với gì ?
Ngoài những nguyên liệu để làm giả yến sào ở trên ra, thì còn một chiêu trò rất tinh vi hơn nữa để làm cho tổ yến nặng hơn so với ban đầu, đó là trộn thêm các chất phụ gia hoặc chất kêt dính. Không chỉ với mục đích để tăng trọng lượng yến, mà việc yến được độn thêm sẽ làm cho tổ yến trở nên đẹp hơn và chắc chắn hơn, không bị bể vụn trong quá trình vận chuyển. Cụ thể những loại yến bị độn thêm đó là:

2.1. Yến độn với nước
Có lẽ ít ai nghĩ rằng nước là chất dùng để độn yến, nhưng thực sự tổ yến sào nguyên chất thật thường rất dễ bị vỡ vụn, do đó mà những người bán thường phun sương làm ẩm vào tổ yến để làm cho nó mềm dẻo hơn và ít bị bể vụn khi vận chuyển.
Cách nhận biết yến thật giả, yến độn nước đó là khi mua 100gr tổ yến về khi cân ngay thì đủ, nhưng khi bạn để sang ngày hôm sau cân lại thì trọng lượng bị giảm sút chỉ còn 90gr hoặc ít hơn, thì chắc chắn đây là loại yến bị độn nước.
2.2. Yến độn với muối
Ngoài mục đích chính là tăng trọng lượng, thì việc sử dụng nước muối tinh để độn thêm vào yến còn giúp tổ yến hạn chế bị ẩm mốc. Cách nhận biết yến sào thật giả, yến độn muối trong trường hợp này đó là bạn chỉ cần nếm thử sẽ cảm thấy vị mặn ở nơi đầu lưỡi, và khi quan sát bề mặt bên ngoài yến thường sẽ có màu trắng đục.
2.3. Yến độn với đường
Có rất nhiều cách để tăng trọng lượng của yến nhằm đánh lừa người tiêu dùng, và một trong số đó là độn đường. Do có đặc tính kết dính cao, vì vậy mà đường thường sử dụng để độn trong tổ yến tinh chế. Cách phân biệt yến sào thật giả, yến sào độn đường đó là nếm thử khi mua yến, nếu có vị ngọt thì loại yến đó đã bị trộn đường.
2.4. Yến độn với lòng trắng trứng
Bên cạnh việc tăng trọng lượng tổ yến, thì sau giai đoạn xả yến người ta trộn lòng trắng trứng gà vào yến như một thủ thuật để có thể làm sạch một số lượng lớn yến trong một ngày. Vì sự kết dính của lòng trắng trứng sẽ giúp lấy đi tất cả lông và bụi bẩn bấm vào tổ yến, từ đó giảm đi chi phi nhân công đáng kể.
Cách nhận biết tổ yến thật và giả, yến bị độn lòng trắng trứng đó là khi ngửi vẫn còn nghe mùi tanh đặc trưng của lòng trắng trứng và tổ yến rất khô, giòn.
2.5. Yến độn với sợi miến
Vì sợi miến có dạng gần giống như sợi yến, cho nên các nhà sản xuất thường sử dụng các sợi miến đặc biệt có hình dáng, màu sắc giống hệt như sợi yến để trộn lẫn vào nhau.
2.6. Yến độn với rau câu và mủ trôm
Việc trộn rau câu và mủ trôm để độn vào yến còn khó phân biệt hơn là độn những loại nguyên liệu khác. Bởi vì mủ trôm hay rau câu có hình dáng giống như sợi yến, trong suốt không màu, không mùi, không vị mặn ngọt giống như đường, muối và đặc biệt cũng chẳng hề tanh giống như lòng trắng của trứng.
Cách phân biệt tổ yến thật và giả, yến bị độn mủ trôm, rau câu hay miến thì chỉ có cách duy nhất đó là dựa vào độ nở của sợi yến sau khi chưng. Bởi vì yến thật có độ nở lên đến gấp 4 lần, còn yến độn thông thường thì chỉ nở được gấp 2 lần so với ban đầu mà thôi.
2.7. Yến độn với nấm tuyết
Bởi vì nấm tuyết cũng có màu trắng trong mờ, nên đây là loại nguyên liệu thích hợp cho các gian thương sử dụng để độn tăng trọng lượng yến. Cách phân biệt yến giả và yến thật, yến độn nấm đó là khi ngậm sợi yến trong miệng sẽ có cảm giác ma sát và mùi vị khi ngửi sẽ có mùi đặc trưng của nấm.
2.8. Yến độn với vi cá
Những loại yến được trộn thêm vi cá và nâm tuyết khi chưng ăn sẽ có sừn sựt chứ không phềm và cũng không trong suốt trong nước như sợi yến thật.
2.9. Yến độn với yến
Một trong những thủ thuật để độn yến để kiếm lời được xem là tinh vi và phổ biến nhất hiện nay, đó là yến độn với yến. Những loại yến được sử dụng để độn đó là những dòng yến ngoại nhập khẩu như của Indonesia, Malaysia,… những loại này có giá bán khá rẻ và chất lượng cũng kém hơn nhiều so với yến Việt Nam.
3. Cách phân biệt yến thật giả thông qua thương hiệu
Theo như kinh nghiệm của Đức Sanh, thì yếu tố đầu tiên để phân biệt yến giả và thật đó là bạn hãy dựa vào các yếu tố cảm quan bên ngoài. Trước tiên, bạn nên nhận định chất lượng sản phẩm yến thông qua các hình thức bề ngoài của bao bì, bằng mắt thường bạn có thể đánh giá được sự chỉnh chu, mức độ cao cấp của một thương hiệu yến sào nào đó thông qua độ sắc sảo của bao bì.

Yếu tố tiếp đến đó là bạn cần phải kiểm tra xem những thông tin trên bao bì, yêu cầu chúng phải được trình bày rõ ràng và đáng tin cậy (nhất là những dòng yến hủ, yến đóng chai, lon).
4. Cách phân biệt yến thật và yến giả nhờ kiểm tra sơ bộ tổ yến
Nếu là yến thật, thì cho dù bạn để ở ngoài không khí tự nhiên bao lâu thì độ giòn của yến không bao giờ bị mất đi.
Cho nên cách phân biệt yến thật giả ở đây là khi bạn cầm tổ yến thật lên, sợi yến khô sẽ rất dễ bị vỡ do nó không có độ dẻo.
Còn nếu là yến được làm giả bởi các nguyên liệu hay phụ gia được trộn lẫn vào, thì trông nó khá cứng và khi cầm lên sẽ khó bị bễ, gãy hơn.
5. Cách phân biệt yến thật và giả bằng ánh sáng

Cách phân biệt yến thật và giả tiếp theo đó là kiểm tra yến thông qua màu sắc. Việc đơn giản là bạn chỉ cần đem tổ yến ra nơi có nhiều ánh sáng, nếu như thấy tổ yến đó trong suốt mà còn phản quang được, thì đồng nghĩa với việc tổ yến đó là giả.
6. Phân biệt yến giả yến thật thông qua hình dáng
Cách nhận biết tổ yến thật giả qua hình dáng đòi hỏi bạn phải là người thường xuyên tiếp xúc với yến thật, hoặc bạn phải nắm được một số đặc điểm về hình dạng của yến thật.
Chẳng hạn như là khi cầm tổ yến thật trên tay có cảm giác nhẹ, nhưng đồng thời có độ dày, các sợi yến được đan xen chồng chéo vào nhau tạo ra hình vòng cung, đặc biệt khi nhìn vào phần đáy hoặc phần chân yến sẽ thấy có màu vàng đậm đen.
Còn nếu là tổ yến giả, hoặc tổ yến được pha trộn thì các sợi yến nhìn sẽ không chân thực, thiếu tự nhiên, mặc dù các sợi yến được đan xen vào nhau trông rất chặt chẽ những lại mềm mịn hơn yến thật.
7. Cách phân biệt yến giả qua độ đàn hồi
Cách nhận biết yến giả bằng cách kiểm tra độ đàn hồi, thì bạn chỉ cần bóp nhẹ hoặc có thể bẻ đôi tổ yến ra.
Nếu là yến thật bạn sẽ cảm giác có độ giòn, đồng thời nó cũng sẽ rất dễ dãy.
Còn nếu là yến sào giả, bạn sẽ cảm thấy yến có độ mềm hơn và chắc chắn nó sẽ có độ đàn hồi hất định.
8. Phân biệt yến giả và thật bằng cách nếm thử
Một cách phân biệt yến thật giả đơn giản, dễ dàng nhất dó chính là nếm thử.
Nếu các bạn nếm thử xong mà cảm thấy không quá ngọt, đồng thời có vị tanh hơi na ná giống như lòng trắng trứng thì đó là yến thật.
Còn nếu như bạn nếm thấy vị ngọt, mặn hay vị gì đó bất thường… thì nguy cơ đấy chính là yến sào giả, yến bị độn.
9. Cách phân biệt yến giả và yến thật thông qua mùi
Ngửi mùi cũng là một cách phân biệt yến thật giả mà bạn hãy nên thử trước khi đưa ra quyết định mua yến sào.
Yến thật có mùi tanh, mùi hơi ẩm mốc nhẹ đặc trưng và dù để bao lâu cũng không thay đổi mùi.
Còn yến giả hoặc yến độn sẽ có mùi tanh kiểu như của cá, mực hoặc mùi hôi nồng khó chịu và khi đun sôi lên bạn sẽ nghe thấy có mùi hắc hay khét.
10. Cách nhận biết yến thật giả nhờ ngâm nước
Với cách phân biệt yến thật và giả hay yến đã bị pha trộn này, chúng ta sẽ lấy 1 phần nhỏ của tổ yến ngâm vào nước lạnh (khoảng 30 phút) hoặc đun sôi.
Nếu là yến thật, thì dù ngâm nước hay thậm chí là đun sôi, thì nó vẫn luôn có hình dạng sợi (dù là yến vụn), nước vẫn trong khi ngâm, sợi yến không hề biến đổi màu sắc, ngoài ra bạn cũng sẽ ngửi thấy mùi tanh đặc trưng của yến và mùi hơi mốc nhẹ.
Nếu là tổ yến sào giả khi ngâm nước sẽ bị chuyển màu, yến cũng dễ dàng bị bở ra và nước ngâm bị vẩn đục.
Còn nếu là yến trộn mủ trôm, rong biển hoặc pha trộn phụ gia, thì sẽ rất dễ dàng bị tan ra và bóp thấy nhão chỉ một thời gian ngắn ngâm trong nước.
11. Cách phân biệt yến sào thật và giả bằng dung dịch muối iot
Sử dụng dung dịch muối iot để kiểm tra tổ yến là một trong những cách phân biệt yến thật giả mà bạn có thể tin dùng. Với cách này bạn chỉ cần lấy 1 ít yến, tiếp đến là đun sôi cùng với nước, sau khi đã sôi các bạn tiến hành cho 1 vài giọt dung dịch muối iot vào.
Nếu bạn không thấy bất cứ 1 hiện tượng hay phản ứng nào xảy ra, thì có nghĩa đây là yến thật.
Còn ngược lại, nếu trường hợp bạn thấy hỗn hợp ngả sang màu xanh, thì đây chính là yến dởm.
12. Cách phân biệt tổ yến thật giả bằng dung dịch Luigon
Cũng giống như muối iot, thì dung dịch Luigon là một trong những loại thuốc chuyên để xác định chất lượng yến. Với cách phân biệt yến thật và giả này các bạn cũng làm giống như phương pháp sử dụng muối iot vậy. Trước hết các bạn cũng dùng nồi đun sôi 1 ít tổ yến, sau khi sôi thì nhỏ 1 vài giọt dung dịch Luigon và sau đó quan sát.
Nếu thấy nồi nước yến vẫn bình thường, không xảy ra bất kỳ 1 hiện tượng hay phản ứng nào thì đó là yến thật.
Còn nếu là yến giả, thì nay lập tức bạn sẽ thấy hỗn hợp này chuyển sang màu xanh, nhưng khi để nguội thì nó trở lại trạng thái như ban đầu.
13. Cách phân biệt yến sào thật giả bằng cách đốt lửa
Thêm một cách phân biệt yến thật giả đơn giản nữa mà cũng không kém phần thú vị, đó là sử dụng lửa để đốt thử yến sào. Bạn chỉ cần lấy 1 phần nhỏ yến vừa đủ, sau đó bạn dùng lửa đốt rồi quan sát kiểm tra kết quả.
Nếu là yến thật, khi tiếp xúc với lửa sẽ cháy một cách tự nhiên mà không có các tia lửa xuất hiện hay bụi than rơi xuống nhiều.
Còn ngược lại nếu là yến sào giả, thì khi cháy sẽ xuất hiện các tia lửa, đồng thời bạn cũng sẽ ngửi thấy có mùi khét và bụi than rất nhiều.
14. Cách phân biệt tổ yến thật và giả khi chưng cách thủy
Việc đem yến đi chưng cách thủy được xem là một trong những cách cách phân biệt yến thật và giả tốt nhất. Để thực hiện các bạn nên lấy 1 lượng yến vừa đủ để thử, sau đó tiến hành hấp cách thủy trong vòng khoảng 20 – 30 phút rồi theo dõi kết quả.
Với cách phân biệt yến thật giả này, nếu sau khi hấp mà tổ yến vẫn không bị tan ra, đồng thời vẫn giữ nguyên được những sợi yến thì đấy chính là yến thật.
Còn tổ yến sào giả thì chỉ sau vài phút hấp, các bạn có thể nhìn thấy sợi yến có sự thay đổi hình dạng so với ban đầu, ngoài ra nó còn bị nhão do được làm từ tinh bột hoặc độn các loại phụ gia khác.
15. Cách nhận biết yến sào thật giả qua độ nở
Thời điểm để sử dụng cách phân biệt yến thật và giả thông qua độ nở này đó là sau khi yến được ngâm hoặc chưng.
Thường thì yến thật khi ngâm sợi yến trong và nở ra rất nhiều, tỷ lệ nở trung bình là gấp 6 lần, còn sau khi được chưng sợi yến không bao giờ bị tan mất.
Còn đối với yến giả, yến độn vì do đã được xử lý qua với hóa chất, lòng trắng trứng, đường hoặc các loại phụ gia khác… nên sau khi ngân sẽ nở rất ít. Thậm chí sau khi chưng thì lượng yến còn lại rất yến, vì số còn lại đã bị tan mất trong nước.
16. Phân biệt yến thật giả qua thời gian sử dụng
Với cách phân biệt yến thật và giả này đòi hỏi bạn cần phải để một thời gian dài mới có thể kiểm chứng được.
Đối với yến thật, thì thời hạn bảo quản (trong điều kiện theo chỉ định) là vô hạn. Trong quá trình bảo quản, nếu là yến thật sẽ không bao giờ bị chuyển đổi màu sắc, cũng như là bị biến dạng.
Còn với yến sào giả, yến bị pha trộn thì sau khoảng 3 – 6 tháng tổ yến sẽ bị chuyển màu vàng cho bị lên màu đường, thậm chí là màu đen vì ẩm mốc.
Kết luận: Như vậy, với những cách phân biệt yến thật và giả mà Đức Sanh đã chia sẻ trong bài viết này, hy vọng sẽ có thể giúp cho bạn một phần nào dễ dàng lựa chọn hơn những sản phẩm yến sào chất lượng để mua và sử dụng. Nếu bạn cần tham khảo qua bảng giá yến sào, hoặc cần tư vấn chọn mua yến sào nguyên chất các bạn có thể liên hệ với Yến Sào Đức Sanh bất cứ lúc nào để được hỗ trợ thêm nhé !